هزینه‌های برگزاری جایزۀ چراغ سال 97، بر خلاف سال‌های گذشته که توسط چند سرمایه‌گذار محدود و بانیان آن تامین می‌شد، امسال با تامین مالی همگانی و توسط 105 نفر از همراهان این جایزه تامین شد.
در مجموع در یک ماهی که کمپین تامین مالی چراغ در سامانۀ راتا فعال بود، مبلغ هجده میلیون و چهارصد و سی هزار تومان جمع‌آوری شد.
بانیان جایزۀ چراغ تصمیم گرفتند به جای تامین هزینه برگزاری مراسم شب چراغ از طریق جذب اسپانسر، از افراد، نهادها و سازمان‌های علاقمند دعوت کنند تا از این شیوۀ مدرن و اثربخش در فعالیت‌های اجتماعی بهره بگیرند. آنچه این شیوه را از مسیرهای دیگر متمایز می‌کرد، شفافیت در مسیر تامین و مصرف منابع مالی بود. به همین دلیل جایزه چراغ در سال جاری این مسیر را برای رسیدن به هدف جلب مشارکت جمعی پیشِ روی خود قرار داد.
همچنین بانیان این مسابقه، دربارۀ تصمیمشان مبنی بر استفاده از تامین مالی همگانی در سایت جایزۀ چراغ نوشته‌اند: «این روش فراتر از تامین هزینه‌ها، کارکرد بسیار با ارزشتری را در دل خود دارد، اینکه باعث می‌شود جمع بیشتری از علاقمندان دنیای علم و ترویج علم را با خود همراه کند. جایزۀ چراغ در دوسال گذشته، مساله‌ای در درون جامعۀ مروجان علم محسوب می‌شد و همان افراد را درگیر خود می‌کرد. اما با این فرآیند تعداد بیشتری از افراد جامعه را متوجه خود و موضوع و محتوای خود، یعنی ترویج علم می‌کند. بنابراین بخشی از اهداف جایزه (معطوف کردن و حساس کردن جامعه به ترویج علم) از طریق همین راهکار ساده و ارزشمند تامین می‌گردد.»
«چراغ»، چگونه اولین کمپین موفق راتا شد؟
موفقیت کمپین‌ها در سامانه‌های کراودفاندینگ، تنها به تعریف ایده و پروژۀ خوب خلاصه نمی‌شود. «چراغ» که جایزه‌ای است که در سال‌های اخیر به همت پژمان نوروزی و سیاوش صفاریان‌پور تعریف شده، بدون شک یکی از پیش‌روترین اتفاقات سال‌های اخیر در حوزۀ ترویج علم است. اما این نکته به تنهایی عامل موفقیت این کمپین در سامانۀ راتا نشده.
سیاوش صفاریان‌پور و پژمان نوروزی که هر کدام به واسطه سال‌ها فعالیت در حوزه ترویج علم و حضور در صداوسیما، افراد شناخته شدهای هستند با ساخت دو ویدئو و به اشتراک‌گذاریشان در شبکه‌های اجتماعی توانستند بیش از صد نفر را به مشارکت در تامین مالی جایزۀ ترویج علم 97، ترغیب کنند. آنها در یکی از ویدئوهایشان دربارۀ آمادهسازی جایزۀ چراغ 97 می‌گویند و تفاوت امسال جایزۀ چراغ با سال‌های گذشته که در شیوۀ تامین مالیاش است و از مخاطبانشان می‌خواهند آنها را در این مسیر همراهی کنند. سیاوش صفاریان‌پور پایین این ویدئو در صفحۀ اینستاگرامش نوشته است: «این یک آگهی بازرگانی نیست! اول کار گمان کردم باید مخالفت کنم، چون مسیر آسان و کم دردسر را سال‌های قبل تجربه کرده بودیم. دکتر نوروزی تاکید داشت و گفت لازم است جمع‌سپاری و فرآیند مشارکت جمعی را تجربه کنیم و دردسرهایش را هم به جان بخریم. پرسیدم مگر آزاری داریم. گفت بالاخره باید افرادی این مسیر را هموار کنند سود جمعی آن در حمایت بیشتر است. گفتم شبیه پول جمع کردن شهرام همایون و ... نشود. کلی خندید منم خندیدم و با پشتیبانی مجموعه راتا تامین بخشی از هزینۀ جایزۀ چراغ نود و هفت را از طریق کراودفاندینگ پیش می‌بریم.» و در ادامه نوشته بود که هرچه تعداد مشارکت‌کننده‌ها بیشتر شود، به اعتبار جایزۀ چراغ افزوده خواهد شد. آنها در ویدئوی بعدی شیوۀ ثبت‌نام در راتا و چگونگی حمایت از جایزۀ چراغ را توضیح داده بودند. به جز شبکه‌های اجتماعی آنها از طریق وبسایتشان نیز مخاطبان را به همراهی در تامین مالی جمعی هدایت کرده بودند، که این نیز در همراهی حامیان بی‌تاثیر نبود.
در تعریف یک کمپین کراودفاندینگ، همان‌گونه که برای فروش یک کالا، تبلیغات و استفاده از شیوه‌های نوین جذب مخاطب حرف اول را می‌زند، شما باید با تولید محتوای مناسب مخاطبتان را قانع کنید که از شما حمایت کنند. این کاری بود که سیاوش صفاریان‌پور و پژمان نوروزی توانستند به نحو احسنت انجام دهند.
اما به جز تولید محتوا به قصد تبلیغات، تولید محتوایی که در خود پلتفرم‌ها تامین مالی همگانی مثل راتا قرار می‌گیرد هم برای اقناع حامیان بی‌تاثیر نیست. شما باید بتوانید جواب پرسش‌های احتمالی مخاطبانتان را بدهید و با تعریف بسته‌های پاداش منطقی، در صورتی که پروژۀتان پاداش محور است، از حمایت آنها تشکر کنید.
جواد پزشکی، یکی از حامیان جایزۀ چراغ در راتا نوشته: «سپاس فراوان از بنیانگذاران جایزه چراغ که اجازه دادند تا همه سهمی در روشن کردن چراغ 97 داشته باشند... امیدواریم با حمایت ناچیز ما، مسیر پرفراز و نشیب این جایزه برای بنیانگذاران آن کمی زیباتر شود... "... امید به فردایی روشن تنها با امیدواری حاصل نمی‌شود..." (بخشی از بیانیه چراغ 96)»
گزارش برگزاری جایزۀ چراغ
به نقل از وبسایت جایزۀ چراغ، برگزیدگان سومین دورۀ این جایزه در شب یلدای امسال معرفی شدند و از آنها تقدیر شد. هیئت داوران این دوره که متشکل از بانیان و برگزیدگان دوره‌های پیشین این جایزه بودند، با بررسی نامزدان معرفی شده به دبیرخانۀ این جایزه در سه بخش «یک عمر ترویج علم»، «دانشگر مروج علم»، «مروج علم سال» را به شرح زیر انتخاب و معرفی کرد:
احمد دالکی پیشکسوت نجوم و آماتوری برگزیده «یک عمر ترویج علم»
دکتر آیرین شیوایی و دکتر آزاده کیوانی برای تولید محتوای تخصصی نجوم به زبان ساده (در پروژه اسطرلاب) برگزیده«دانشگر مروج علم»
کاظم کوکرم ژورنالیست علم برگزیده«جایزه مروج علم سال»
جایزۀ «یک عمر ترویج علم» به مروجان علمی تعلق می‌گیرد که عمری را در راه ترویج علم صرف کرده‌اند. آنها همچون سایر مروجان علم، بی‌مزد و منت کار ترویج علم را به عنوان رویدادی در کنار زندگی حرفه‌ای و شخصی خود قرار داده‌اند و به شکلی پیوسته در طول زندگی خود این فرآیند را طی کرده‌اند.
جایزۀ «دانشگر مروج علم» متعلق به دانشگرانِ علمی است که در دنیای حرفه‌ای علم به عنوان پژوهشگر فعال هستند. اما در این بخش جایزۀ چراغ دانشگرانی را معرفی می‌کند که جدا از فعالیت حرفه‌ای خود، نگاهی به ترویج علم دارند، علم خود را ساده‌سازی کرده و با بیانی شیوا و با استفاده از انواع امکانات سنتی یا مدرن در میان مردم ایران ترویج می‌دهند.
جایزۀ «مروج علم سال» نیز از آن شخص، اشخاص یا نهادی است که در طول سال گذشته، تلاشی درخور، بدیع و کارآمد برای ترویج علم در جامعۀ ایران بروز داده است. این تلاش ِ در خور بایستی ابتدا صحت و دقت علمی داشته باشد. در گام‌های بعدی فراگیری، نو بودن و تاثیرگذاری بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
